Избори Европски парламент: Подем на екстремната десница, политички земјотрес во Франција, можен нов мандат за фон дер Лајен

Подем на крајната десница, политички земјотрес во Франција, можен нов мандат на Урсула фон дер Лајен за претседател на Европската комисија, отстапување на Зелените и успеси на проевропските партии во Централна Европа. Тоа се некои од главните трендови кои се појавија на изборите за Европскиот парламент одржани од 6 до 9 јуни.

Екстремната десница освои најмногу гласови на изборите за Европскиот парламент во Франција и Австрија, додека беше втора во Германија и Холандија, според прелиминарните резултати и проекции врз основа на излезните анкети.

Екстремно десничарската партија Национален фронт Марин Ле Пен освоила најмногу гласови во Франција – 31,5 отсто. На второ место, но далеку зад, е коалицијата предводена од францускиот претседател Емануел Макрон, со 15,2 отсто од гласовите, а на трето место е Социјалистичката партија со 14 отсто.

Левичарската партија Непокорна Франција на чело со Жан-Лук Меланшон освои 8,7 отсто, а републиканците 7,2 отсто, покажуваат излезните анкети.

Кога станува збор за политичките групи во ЕП, во кои партиите се приклучуваат по европските избори, од 81 пратеник на Франција, 30 ќе имаат екстремно десничарската група „Идентитет и демократија“, 14 либералната група Обнови ја Европа и 13 Прогресивен сојуз на социјалистите и демократите (S&D).

Левицата ќе има осум пратеници, Европската народна партија (ЕПП) шест, а зелените и регионалните партии и партии од умерената левица, собрани во групата Зелена/Европска слободна алијанса (Зелена/ЕФА), пет. Десничарската група Европски конзервативци и реформисти (ЕЦР) ќе има и пет пратеници.

По убедливата победа на партијата на Марин Ле Пен, Макрон неочекувано го распушти парламентот и најави предвремени парламентарни избори кои ќе се одржат на 30 јуни и 7 јули.

Во Германија најмногу гласови доби конзервативната коалиција на Христијанско-демократската унија (ЦДУ) и Христијанско-социјалната унија (ЦСУ) – 29,5 отсто, а екстремно десничарската Алтернатива за Германија (АфД) 16,5 отсто.

На трето место се владејачките социјалдемократи, на кои им припаѓа и канцеларот Олаф Шолц, со 14 отсто, на четврто се исто така владејачките Зелени со 12 отсто.

Од 96-те места на Германија во ЕП, Европската народна партија (ЕПП) освои 30, Зелените/ЕФА 16, Прогресивната алијанса на социјалистите и демократите (С&Д) 14, либералната група Обнови ја Европа осум, а Левицата четири.

Германските партии кои не припаѓаат на ниту една од претходните седум групи во ЕП ќе имаат 24 места во новото свикување, а меѓу нив се и 19 пратеници на АфД, покажуваат излезните анкети.

Првото место во Италија го зазеде десничарската партија Браќа од Италија на премиерката Џорџа Мелони со 27,7 отсто, втора е Социјалдемократската демократска партија со 23,7 отсто, а трета е популистичкото Движење пет ѕвезди со 11,1 отсто. Конзервативците имаат 10,5 отсто, а екстремно десничарската лига на Матео Салвини 8,0 отсто.

Италија обезбедува 76 европратеници, од кои 23 ќе припаѓаат на групата на европските конзервативци и реформисти (ЕЦР), а 19 на социјалдемократите. Десет пратеници добија ЕПП, седум на Идентитет и Демократија, по три на Либералите и Зелените, додека 11 не припаѓаат на ниту една група.

Во Австрија, екстремно десничарската Партија на слободата на Австрија го зазеде првото место со 27 отсто од гласовите, конзервативната Австриска народна партија е втора со 23,5 отсто, а социјалдемократите се на третото место со 23 отсто. Зелените добија 10,5 отсто, што е исто колку либералната партија НЕОС.

Од 20-те места на Австрија во ЕП, екстремно десничарската група „Идентитет и демократија“ има шест, групите ЕПП и С&Д имаат по пет, а групите Зелени/ЕФА и Обнови ја Европа имаат по две.

Во Холандија најмногу гласови доби коалицијата на зелените и социјалистите – 21,6 отсто, додека десничарската Партија на слободата на Герт Вилдерс е втора со 17,7 отсто од гласовите, според излезните анкети.

Од 31 европратеник од Холандија, групите „Идентитет и демократија“ и „Обнови ја Европа“ ќе имаат по седум, ЕПП шест, Зелените и С&Д по четири, а Левите и десните европски конзервативци и реформисти (ЕЦР) по еден. Еден пратеник не припаѓа на ниту една од претходните седум групи.

Конзервативната Народна партија освоила најмногу гласови во Шпанија – 32,4 отсто, а социјалистите на премиерот Педро Санчез се на второ место со 30,2 отсто. Десничарската партија Вокс доби 10,4 отсто, екстремно левичарската коалиција Сумар 6,3 отсто, а левичарската Подемос 4,4 отсто од гласовите.

Шпанија има 61 европратеник, од кои 22 ќе припаѓаат на групата ЕПП и 20 на социјалдемократите. Седум ќе има ЕЦР, четири Зелените/ЕФА, три Левицата и еден Либералите. Четворица пратеници не припаѓаат на ниту една група.

Во Полска, проевропската граѓанска коалиција на премиерот Доналд Туск го зазеде првото место со 38,2 отсто од гласовите, додека опозициската конзервативна партија Право и Правда на Јарослав Качински доби 33,9 отсто од гласовите, според излезните анкети.

Полската радикална десница, Конфедерациската партија, освои 11,9 отсто од гласовите, а Христијанско-демократската третпат, партнерот на Туск во владата, 8,2 отсто. Левицата доби 6,6 отсто.Од 53 полски европратеници, ЕПП доби 20, ЕЦР доби 19, либералите три, а социјалдемократите двајца. Девет пратеници не припаѓаат на ниту една група.

Во Чешка најголем број гласови, 26,1 отсто, освои опозициската партија АНО на поранешниот премиер Андреј Бабиш, а по неа е конзервативната коалиција З. и премиерот Петар Фијала со 22,3 отсто од гласовите.

Изненадување е успехот на новата вонпарламентарна радикална десничарска партија Заклетва и мотористи, која е на трето место со 10,3 отсто од гласовите, додека парламентарната радикално десничарска Слобода и директна демократија освоила 5,7 отсто од гласовите. Меѓу 21 пратеник на Чешка во ЕП, најмногу ќе бидат либералите (7), потоа ЕПП (5) и ЕЦР (3). Зелените, левицата и екстремната десница (ИД) освоија по еден мандат, додека тројца пратеници не се во групи.

Најмногу гласови во Словачка доби проевропската, либерална партија Прогресивна Словачка – 27,8 отсто, а по неа е владејачката партија Смер на премиерот Роберт Фиц со 24,8 отсто. Екстремно десничарската партија Република доби 12,5 отсто, левиот Глас 7,2 отсто, а демохристијаните 7,1 отсто.

Во ЕП најмногу Словаци ќе има во групата Renew Europe – шест, ЕПП ќе има еден европратеник, додека осум нема да бидат во ниту една група.

Во Унгарија, владејачката коалиција околу партијата Фидес на Виктор Орбан убедливо го зазеде првото место со 43,8 отсто од гласовите, а опозициската коалиција Тиса со 30,6 отсто. Во ЕП, од 21 место на Унгарија, осум ќе одат за ЕПП, а две за С&Д. Останатите 11 мандати им припаѓаат на партии кои не се во ниту една група, вклучително и Фидес на Орбан, кој ја напушти ЕПП кога и се закануваше исклучување.

Во Хрватска најмногу гласови доби владејачката Хрватска демократска заедница (ХДЗ) – 33,7 отсто, а коалицијата околу Социјалдемократската партија на Хрватска (СДП) е втора со 27,8 отсто. Десничарската коалиција Мост доби 3,7 отсто од гласовите. Од 12 мандати на Хрватска во ЕП, шест ќе ѝ припаднат на групата ЕПП, четири на Социјалдемократите и еден на групата Зелени/ЕФА. Еден мандат оди на Движењето Татковина, кое не припаѓа на ниту една група.

Во Словенија најмногу гласови доби опозициската Словенечка демократска партија на Јанез Јанша, 31,8 отсто, додека либералното Движење за слобода на премиерот Роберт Голоб 21,7 отсто. Зелените добија 10,1 отсто, двете демохристијански листи добија 7,8 и 7,5 отсто, Социјалдемократите на Тања Фајон добија 7,5 отсто, а Левицата 4,4 отсто. Од деветте словенечки места на ЕП, шест им припаднаа на групата на ЕПП, две на Либералите и едно на Зелените.

Во Грција најмногу гласови доби владејачката Нова демократија на премиерот Киријакос Мицотакис – 30 отсто, а на второ место е левичарската Сириза со 16,7 отсто. Партијата на левиот центар ПАСОК е трета со 12,4 отсто, комунистите (ККЕ) се четврти со 9,1 отсто, додека националистите освоија 8,8 отсто, според излезните анкети.

Во ЕП, каде Грција има 21 пратеник, осум ќе ѝ припаднат на групата ЕПП, четворица на Левица, тројца на групата С&Д и двајца на европските конзервативци и реформисти. Партиите кои не припаѓаат на ниту една од претходните седум групи во ЕП ќе имаат четири места во новото свикување.

Во Бугарија најмногу гласови доби конзервативната коалиција на партијата ГЕРБ и Алијансата на демократски сили – 26,2 отсто, втора е либералната коалиција на партијата Продолжуваме со промените и сојузот Демократска Бугарија со 15,7 отсто, а третата далеку -десна партија Препород со 15,4 отсто.

Либералното Движење за права и слободи доби 11,7 отсто, а Бугарската социјалистичка партија 9,7 отсто. Од 17-те мандати на Бугарија во ЕП, шест има групата на ЕПП, пет Обнови Европа, два С&Д, а четири ќе имаат партии кои не припаѓаат на ниту една група.

Од партиите во Романија, која има 33 европратеници, 13 им припаднаа на социјалдемократите, 12 на групата ЕПП, две на либералите и еден на групата ЕЦР. Пет пратеници не припаѓаат на ниту една група.

Во Португалија социјалистите освоија 31,4 отсто од гласовите, конзервативците 30,6 отсто, либералите 9,8 отсто, а екстремната десница 9,2 отсто. Од 21 пратеник на Португалија во ЕП, ЕПП и С&Д имаат по седум, либералите, крајната десница и левицата имаат по двајца, а Зелените имаат по еден.

Од 21 место во Шведска, по пет се ЕПП и С&Д, по три Либералите, Зелените и ЕЦР, а две левицата.

Во Данска, која има 15 европратеници, четворица ќе ѝ припаднат на групата Обновиме Европа, по три на групите S&D и Green/EFA, двајца на ЕПП и по еден на Левица и идентитет и демократија. Еден пратеник не припаѓа на ниту една група.

Во Кипар, кој дава шест европратеници, групата на ЕПП доби двајца, Левицата и С&Д по еден, додека двајца ќе одат во партии кои не припаѓаат на ниту една од седумте групи досега.

Во Малта Лабуристичката партија освои 44,7 отсто, а Националистичката партија 42,5 отсто. Од шесте мандати на Малта во ЕП, по три ќе им припаднат на групите ЕПП и С&Д.