Како настанале имињата на главните градови на некогашната СФРЈ

Љубљана, Загреб, Сараево, Белград, Подгорица, Скопје, се главни градови на независни европски држави, некогашни членки на Социјалистичка Федеративна Република Југославија – СФРЈ. Нивното потекло и развој ги следат многу легенди, природни катастрофи и војни. Ќе ви пренесеме интересни факти поврзани со потеклото на нивните имиња.

Сараево

Името на главниот град на Босна и Херцеговина, според легендата, потекнува од кованицата Сарај Оваш, што значи двор и поле околу дворот. Сараево понекогаш се нарекува „Шехер“, име кое на градот му го дал неговиот основач Иса-бег Ишаковиќ. Туркизмите на српско-хрватски јазик, го забележа следново на темата за потеклото на зборот Сараево: Зборот е создаден по моделот на Смедерево, Краљeво, Попово, Миријево, Трново итн. Турското име за Сараево е Сарај-Босна, но во една од најстарите босански документи, во вакуфите на Мустај-бег Скендерпашиќ од 1517 година, Сараево се нарекува и Сарај-оваси, буквално: Сараевско поле …

Љубљана

Историчарите не се согласуваат кога станува збор за потеклото на името Љубљана. Изворот, тврдат некои експерти, треба да се бара во зборот љубена, други веруваат дека тоа е старото божество Лабурус, а трети тврдат дека зборот потекнувал од латинскиот израз за реката што поплавува, алувиама. Некои пак мислат дека доаѓа од германскиот Лајбах – млак поток. Под денешното име, градот се споменува во 1144 година (како Лајбах) и 1146 година (Лувигана). Во 1220 година добива статус на град, а денес е еден од најубавите престолнини на Европската унија и носител на титулата зелена престолнина.

Белград

Сингидунум, Сингидон, Алба Грека, Бели град, Белград, се само некои од претходните имиња за главниот град на Србија. Скордиси, келтско племе, се населиле на територијата на Белград во 279 година пред н.е. Неговото првобитно име било Сингидунум. Се верува дека името потекнува или од зборот дунум што значи рид или од дин т.е. град. Скордистите, како што се претпоставува, го добиле своето име од планината Скордус планината – Шар планина. Во третиот век, овој град добил статус на римска колонија.

Србите го населувале во VII век и го нарекле Белиот град. Името како такво се споменува во византиските анали на царот Лав V од Ерменија (813 – 820) заедно со имињата Сингидон и Алба Грека. Така го викале Византијците, а ги користеле и имињата Белаградон и Белеградон. Словенкото име Белград за прв пат се споменува во пишан документ на 16 април 878 година, во писмо од папата Јован VIII до бугарскиот принц Борис.

Загреб

Според легендата што се пренесува од генерација на генерација, главниот град на Хрватска го добил името по глагол, изречен во невообичаено обична ситуација. Имено, стариот бан, уморен и жеден, издал наредба на една девојка по име Манда да му донесе вода од извор. „Мандо, душичке заграби“, биле неговите познати зборови. Името Загреб е добиено од заграби, а по девојчето од митот, изворот на плоштадот Бан Јелачиќ, кој им служи на загрепчаните за водоснабдување, го носи името Мандушевац. Постојат некои други, помалку познати теории и легенди за потеклото на името на хрватската престолнина.

Така, се наведува дека името потекнувало како извод од глаголот загрепсти, односно закопување.

Третата теза го поврзува името Загреб, со старото хрватско име за крајбрежјето б (е) рег. Овој термин се користи и денес во областа Крачиќ. Латинскиот збор – Заграбија, сугерира дека е локацијата каде е градот бил градот била утврдена уште во средниот век.

Скопје

Скопје датира уште од пред-античкиот период. Овој град имал стратешко значење во античкиот период, кога бил познат како Скупи. Најстарите сведоштва и археолошки пронајдоци тврдат дека Скопје е населен уште од 4000 г.п.н.е.^[3] Скопје за првпат во документи се споменува од Клавдиј Птоломеј под древното име Скупи. Името Скупи (колиба, засолниште, стреа) за првпат се јавува кај пајонското племе Агријани (Граи), кои живееле на овие простори.

Според историските податоци, во времето на императорот Октавијан Август, од 13 до 11 година пред нашата ера, Скупи од логор (каструм) на двете македонски легии – 5-та македонска и 4-та скитска легија прераснал во град.

Ископувањата од стариот град Скупи се наоѓаат во областа Зајчев рид над устието на реката Лепенец во Вардар, денешното село Злокуќани. Скупи бил главен град на тогашната Дарданија. Во византиските документи, градот Скопје се нарекувал Скопја, а Словените го нарекувале и Скопие или Скопје. Во 1392 година, градот бил освоен од Турците и го добил името Ускупу (Ускуп).

Подгорица

Пред Подгорица, на нејзината територија, постоеле населбите Дукља, Бирзиминиум и Рибница. Името Подгорица доаѓа од местоположбата на градот — тој е опколен со планини. Овој град бил познат и како Дукља во предримското и римското време. Во средниот век името на градот било Рибница, а во периодот од 1945 до 1992 Подгорица се нарекувала Титоград.