Смеењето: Тајната на доброто расположение и социјалната поврзаност

Зошто некои шеги нè прават да се смееме до солзи, додека други остануваат целосно незабележани? А зошто смеата се смета за најдобар лек?

Зад ова универзално човечко искуство се крие комплексна мрежа на биолошки, психолошки и социјални фактори. Како доаѓа до смеење?

Смеата има еволутивни корени и се појавува не само кај луѓето, туку и кај некои животни, како мајмуните. Научниците веруваат дека смеата првично настанала како форма на социјална поврзаност. За нашите предци, смеата служела за зајакнување на односите во групата, намалување на напнатоста и создавање чувство на сигурност. Смеата еволуирала кај луѓето како сигнал за комуникација. Смеата била и се уште е надворешен сигнал кој може да и каже на групата дека сè е во ред, дека можеме да се опуштиме. Нема потреба да се чувствуваме вознемирени или загрозени од сè што се случува околу нас.

Според истражувањата, 30 пати почесто се насмевнуваме кога сме опкружени со луѓе отколку кога сме сами. Смеата, на некој начин, делува како лепак што ги поврзува луѓето, создавајќи чувство на заедница и намалувајќи ја социјалната напнатост.

Што се случува во мозокот кога се смееме?

Смеењето активира различни делови од мозокот, вклучувајќи го лимбичкиот систем, кој е одговорен за емоциите, и областите одговорни за когнитивната обработка и моторната контрола. За време на смеењето се ослободуваат ендорфини, „хормоните на среќата“, кои го намалуваат стресот, ја ублажуваат болката и го подобруваат општото расположение. Освен тоа, смеењето го стимулира ослободувањето на допамин, невротрансмитер поврзан со чувството на награда. Ова објаснува зошто често се чувствуваме подобро после добро смеење – смеењето буквално го „храни“ нашиот мозок со позитивни чувства.

Зошто се смееме?

Постојат три главни теории кои објаснуваат зошто се смееме. Секој од нив нуди различно објаснување за тоа што го прави смеењето смешно, но сите се засновани на една заедничка тема – изненадување. Првата теорија, позната како теорија на супериорност, се враќа на Аристотел и сугерира да се смееме затоа што се чувствуваме како да сме „над“ личноста или ситуацијата за која се шегуваат. Оваа теорија го поврзува смеењето со чувството на моќ или самодоверба, бидејќи кога се смееме на нечија несреќа, тоа е како да кажеме: „Тоа не би ми се случило, јас сум подобар од тоа“.

Според друга теорија, теоријата на олеснување, смеењето е како вентил кој ни овозможува да „испуштиме пареа“. Кога сме под стрес или непријатно се чувстуваме, смеењето ни помага да се опуштиме и да ја намалиме внатрешната напнатост. Фројд тврди дека кога нашиот хумор се активира во стресни ситуации, тоа може да биде знак дека нашиот несвесен ум наоѓа начин да се справи со напнатоста.

Третата, најраспространета теорија е теоријата на некомпатибилност, која тврди дека смеењето се случува кога нешто неочекувано ги нарушува нашите очекувања. Пример за тоа е шега што не изненадува со неочекуван, но логичен заклучок. Смеата се јавува како реакција на промената во нашето разбирање на ситуацијата. Истражувањата покажуваат дека хуморот се јавува кога нашиот мозок препознава логична врска која претходно била нејасна, а особено е изразена во играта со зборови, каде што изненадувачкиот пресврт е клучен за смеата.

Смеата како терапија

Терапиите за смеење, кои стануваат се попопуларни, покажуваат колку е важна смеата за нашето здравје. Освен што помага во намалување на стресот и подобрување на расположението, смеењето е и корисна алатка за физичко здравје бидејќи ја стимулира циркулацијата, ја подобрува функцијата на белите дробови и го зголемува внесот на кислород во телото. Како што истакнува Гибсон, смеата е како „алатка во вашиот кабинет со лекови“ која не треба да ја игнорираме бидејќи е бесплатна и дава многу придобивки. Интересно е што дури и „лажната“ смеа може да ги има истите корисни ефекти како вистинската насмевка.

Значи, смеата не е само забава – таа е клучен елемент за одржување на нашето физичко и ментално здравје.