Од денеска стапува на сила забраната за пластични кеси. За граѓаните ќе бидат достапни само биоразградливи кеси за кои ќе се наплатува надомест од 15 денари, средства што ќе бидат наменети за специјалниот фонд за животна средина. Според Министерството за животна средина и просторно планирање, граѓаните лесно ќе се адаптираат на промената, што е од големо значење за животната средина.

– На долг рок оваа одлука ќе придонесе кон решавање на низа прашања во однос на животната средина, од причина што собраните средства ќе се користат за инвестирање во животната средина, бидејќи ќе одат на посебна сметка за таа намена. Тоа би значело инвестирање во иновативни, чисти технологии, во системот за управување со отпад, садови за селектирање, намалување на притисокот врз животната средина и слично, наведоа за МИА од Министерството за животна средина и просторно планирање.

Во однос на тоа каков фидбек очекуваат од граѓаните, од МЖСПП нагласија дека очекуваат промената да биде лесно прифатена.

– Да, очекуваме дека ќе биде прифатено. Се уште е живо колективното сеќавање кога пазеревме со торби на пазар. Сега има многу стимулативни алатки како што се вендинг машините и слично. Нашите сознанија се дека и луѓето се свесни дека тоа не е голем напор, само е добра навика, нагласија од МЖСПП.

Околу забраната за достапност на пластични кеси, Давор Пехчевски, проект-координатор во Еко-свест, за МИА изјави дека како организација ја поддржуваат одлуката да се преземат мерки за да се намали употребата на пластични кеси.

– Очекуваме со правилно спроведување таа да има позитивно влијание врз намалувањето на отпад од пластика и микропластика. Исто така, ова би требало да повлече и понатамошен развој на циркуларната економија и да стимулира селекција на отпад кога ќе се создаде инфраструктура за тоа. Сепак, ова е само првиот чекор во борбата со пластичното загадување, па очекуваме во блиска иднина да се пристапи и кон регулирање на другите производи од пластика за еднократна употреба, како цевки, чаши или прибор за јадење, нагласи Пехчевски.

Имено, како што соопштија од МЖСПП од денеска, 1 декември, стапува на сила обврската за наплата на кесите за носење стоки од новиот Закон за управување со пакување и отпад од пакување.

Со Законот се забранува пуштање на пластични кеси за носење на стоки на пазарот во Република Северна Македонија, се забранува пуштање на пластично пакување за еднократна употреба во угостителските објекти на територијата на заштитените подрачја во земјата, а по исклучок од ставот (1) на овој член, со плаќање на надоместок од страна на крајните корисници, дозволено е пуштање на пазарот во Република Северна Македонија биоразградливи кеси за носење на стоки кои се произведени согласно пропишаните стандарди за биоразградливост, освен многу лесните пластични кеси за носење на стоки (чијшто дебелина е пониска од 15 микрони).

Надоместокот, како што информираа од МЖСПП, кој треба да го плаќаат крајните корисници за биоразградливите кеси за носење на стоки изнесува 15 денари за парче и истиот се плаќа на трговецот на местото на продажба.

– Целта на овој Закон е да ги одврати корисниците од употреба на кеси за еднократна употреба и да ја стимулира употребата на торби за повеќекратна употреба, а засновано врз принципот „загадувачот плаќа“, потенцираа од МЖСПП.

Од Министерството наведуваат дека производителите на пластични кеси и понатаму можат да продолжат со работа, но со почитување на пропишаниот стандард за биоразградливост.

– Напоменуваме дека стандардите за биоразградливост беа воведени уште во претходниот Закон, а пропишани во 2013 година. Новиот правилник за стандардите за биоразградливост е донесен и се очекува неговото објавување во наредниот број на Службен весник на Република Северна Македонија. До неговото стапување на сила важи постојниот Правилник, посочија од МЖСПП.

Откако минатиот месец беше донесена одлуката за забрана за употреба на пластични кеси, министерот за животна средина и просторно планирање Насер Нуредини истакна дека идејата за цената на пластичните кеси е за да се намали употребата на пластиката.

– Фондот што ќе се создаде од овие 15 денари за секое купување на пластично кесе ќе отиде на посебен фонд којшто ќе се инвестира во животната средина, но и ќе се инвестира во совеста на граѓаните како да менаџираме со отпадот во нашата држава. Идејата е тој што загадува тој и да плати, и на тој начин производителите коишто ќе донесат производи во нашата држава треба да контрибуираат и во тоа, и со ова ќе се натера да придонесат за инфраструктурата со различни контејнери во нашата држава каде што ние како граѓани ќе ги селектираме отпадите и со ова ќе креираме систем којшто самите граѓани ќе го селектираат отпадот, појасни тогаш Нуредини.

Nga sot hyn në fuqi ndalimi i qeseve plastike. Për qytetarët do të jenë në dispozicion vetëm qese të biodegradueshme për të cilat do të paguhet 15 denarë, mjete që do të dedikohen për fondin e veçantë për mjedisin jetësor. Sipas Ministrisë së Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor, qytetarët do t’i përshtaten lehtësisht ndryshimeve, të cilat janë të një rëndësie të madhe për mjedisin.

• Në planin afatgjatë, ky vendim do të kontribuojë në zgjidhjen e një sërë çështjesh mjedisore, sepse fondet e mbledhura do të përdoren për të investuar në mjedisin jetësor, sepse do të shkojnë në një llogari të veçantë për këtë qëllim. Kjo do të nënkuptonte investim në teknologji inovative dhe të pastra, në sistemin e menaxhimit të mbeturinave, enë për selektim, uljen e presionit mbi mjedisin jetësor etj., thanë për MIA-n nga Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor.

Lidhur me reagimet që presin nga qytetarët, MMJPH theksoi se presin që ndryshimi të pranohet lehtësisht.

• Po, presim që të pranohet. Ende është e gjallë kujtesa kolektive bënim pazar me çanta në treg. Tani ka shumë mjete nxitëse si makinat shitëse dhe të ngjashme. Njohuritë tona janë se njerëzit janë të vetëdijshëm se kjo nuk është një përpjekje e madhe, është thjesht një zakon i mirë, theksoi MMJPH.

Lidhur me ndalimin e disponueshmërisë së qeseve të plastikës, Davor Pehçevski, koordinator i projektit në Eko-vetëdije, tha për MIA-n se si organizatë mbështesin vendimin për marrjen e masave për reduktimin e përdorimit të qeseve plastike.

• Presim që me zbatimin e duhur të ndikojë pozitivisht në reduktimin e mbeturinave të plastikës dhe mikroplastikës. Kjo duhet të sjellë gjithashtu zhvillim të mëtejshëm të ekonomisë qarkulluese dhe të stimulojë përzgjedhjen e mbeturinave kur të krijohet infrastrukturë për atë. Mirëpo, ky është vetëm hapi i parë në luftën kundër ndotjes nga plastika, andaj presim që në një të ardhme të afërt të fillojmë me rregullimin e produkteve të tjera plastike për një përdorim, siç janë gypat, gotat apo takëmet, tha Pehçevski.

Gjegjësisht, siç ka njoftuar MMJPH nga sot, 1 dhjetor, hyn në fuqi obligimi për pagesën e thasëve për bartje të mallrave nga Ligji i ri për Menaxhimin e Paketimeve dhe Mbeturinave të Paketimit.

Ligji ndalon lëshimin e qeseve plastike për bartje të mallrave në treg në Republikën e Maqedonisë Veriore, ndalon lëshimin e ambalazheve plastike për një përdorim në objektet hotelierike në territorin e zonave të mbrojtura në vend, me përjashtim të paragrafit (1) i këtij neni, me pagesën e një tarife nga shfrytëzuesit përfundimtarë, lejohet vendosja në treg në Republikën e Maqedonisë së Veriut e qeseve të biodegradueshme për bartje të mallrave që janë prodhuar në përputhje me standardet e përcaktuara për biodegradueshmëri, përveç qeseve plastike shumë të lehta për transportin e mallrave (trashësia e të cilave është më e ulët se 15 mikron).

Tarifa, siç informojnë nga MMJPH, që duhet ta paguajnë shfrytëzuesit përfundimtarë për qeset e biodegradueshme për bartje të mallit është 15 denarë për copë dhe i paguhet tregtarit në pikën e shitjes.

“Qëllimi i këtij ligji është të pengojë përdoruesit nga përdorimi i qeseve të njëpërdorshme dhe të stimulojë përdorimin e qeseve të ripërdorshme, bazuar në parimin “ndotësi paguan”.”, theksoi MMJPH.

Ministria thekson se prodhuesit e qeseve plastike mund të vazhdojnë punën, por duke respektuar standardin e përcaktuar për biodegradueshmëri.

“Përmendim se standardet për biodegradueshmëri janë futur në ligjin e mëparshëm dhe janë përcaktuar në vitin 2013. Rregullorja e re për standardet e biodegradueshmërisë është miratuar dhe pritet të publikohet në numrin e ardhshëm të Gazetës Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Deri në hyrjen e tij në fuqi, rregullorja ekzistuese është e vlefshme”, theksohet nga MMJPH.

Pas vendimit për ndalimin e përdorimit të qeseve të plastikës muajin e kaluar, ministri i Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor Naser Nuredini theksoi se ideja për çmimin e qeseve plastike është të ulet përdorimi i plastikës.

“Fondi që do të krijohet nga këto 15 denarë për çdo blerje të një qese plastike do të shkojë në një fond të veçantë që do të investohet në mjedis, por do të investohet edhe në ndërgjegjen e qytetarëve se si të menaxhojnë mbeturinat në vendin tonë. Ideja është që ai të ndot dhe të paguajë dhe kështu prodhuesit që do të sjellin produkte në vendin tonë duhet të kontribuojnë dhe kjo do të bëjë që ata të kontribuojnë në infrastrukturën me kontejnerë të ndryshëm në vendin tonë ku ne si qytetarë do të përzgjedhim mbeturinat dhe me këtë do të krijojmë një sistem që vetë qytetarët do t’i përzgjedhin mbeturinat”, ka sqaruar më pas Nuredini.