ЗОШТО Е ТОЛКУ ПРОКЛЕТО ТОПЛО: Се за злогласниот „Луцифер“-топол бран кој ќе дојде и во Македонија

Европа е зафатена од жесток топлотен бран, при што температурите оваа недела ќе соборат нови рекорди – што се заканува да доведе до илјадници смртни случаи.

Топлината што ја погоди западна Европа во понеделникот и вторникот уследи по неколкудневните интензивни временски услови на југот на континентот, каде стотици веќе загинаа од екстремните горештини кои експертите велат дека се влошуваат поради климатските промени.

Британската метеоролошка служба го издаде своето прво црвено предупредување за екстремни горештини во Англија – што укажува на „опасност по животот“ – со температури поставени до 43 Целзиусови степени.

Во меѓувреме, во Франција температурите исто така надминуваат 40 степени Целзиусови, а на југозападот на земјата илјадници луѓе се евакуирани откако пожарите уништија повеќе од 10.000 хектари.

Пожари во југозападниот дел на Франција

Делови од Германија, исто така, би можеле да достигнат 40 степени Целзиусови до средината на неделата, додека земјите од источна Европа ќе настрадаат најмногу во четврток.

Ако има нешто што политичарите сакаат да го избегнат, тоа е повторување на 2003 година, кога топлотниот бран во Европа уби повеќе од 70.000 луѓе. Летово повеќе од 1.000 луѓе загинаа како последица на горештините во Шпанија и Португалија.

Еве што треба да знаете за последниот топлотен бран во Европа, наречен „Луцифер“.

Како може екстремната топлина да стане смртоносна?

Најнепосредните ризици се топлотен удар и топлотна исцрпеност, кои во некои случаи може да бидат фатални – особено кај постарите лица и луѓето кои вежбаат или работат на високи температури.

Како што се зголемува температурата, потењето се зголемува за да се олади телото со испарување. Крвните садови и капиларите исто така се шират дозволувајќи крвта да се движи од центарот на телото до неговите екстремитети. Без рехидратација, ова може дополнително да го напрега срцето и да значи опасно опаѓање на крвниот притисок – што доведува до откажување на органите во екстремни случаи.

Исто така, кога температурата на околината надминува 37,5 C, самото потење станува помалку ефикасно.

– Потта испарува со топлина од воздухот, а не од телото. Ова е причината зошто потењето не е толку ефикасно да ве разлади – рече д-р Сајмон Корк, виш предавач по физиологија на Универзитетот Англиа Раскин.

Топлотниот удар се јавува кога телото повеќе не може да ја одржува температурата и може да доведе до оштетување на мозокот и органите без навремен итен третман.

Но, реалниот број на вистински смртни случаи од топлотниот бран е обично многу поголем од пријавениот. Бидејќи топлината предизвикува стрес на клетките и органите на телото, таа има тенденција да ги влоши постоечките услови и состојби во телото. Особено меѓу болните, постарите и многу младите, напорот за справување со високите температури може да потрае сериозен пат неколку дена или дури и недели подоцна.

„Топлинските бранови навистина убиваат изненадувачки број луѓе“, вели Хана Клок, истражувач за природни опасности од Универзитетот во Рединг.

Температурите до 25 степени може да ги влошат кардиоваскуларните проблеми, водечка причина за смрт поврзана со топлина кај постарите од 65 години, рече Мајк Типтон, професор по човечка и применета физиологија на Универзитетот во Портсмут.

Високите температури, исто така, ја намалуваат циркулацијата на воздухот и доведуваат до зголемување на загаденоста на воздухот, што ги влошува респираторните проблеми како што е астмата со потенцијално фатални последици.

40 степени Целзиусови се нормални на друго место во светот – па зошто сме загрижени?

Во многу европски земји зградите не се дизајнирани да издржат температури дури и 5 степени над 20 Целзиусови степени, вели Маријам Закарија, климатолог од Империал колеџ во Лондон.

Тоа е сериозен проблем во северна Европа, каде што повеќето куќи се изградени за да ја задржат топлината за да им помогнат на жителите подобро да се справат со студот, предизвикувајќи зголемување на внатрешните температури за време на топлотниот бран. Само мал дел од овие домови имаат клима уред.

Градовите кои не се изградени да издржат високи температури, исто така, во многу случаи немаат инфраструктура за да ги одржуваат луѓето ладни – им недостасува многу сенка и пристап до зелени површини и вода, или мерки за одговор при итни случаи за да им се помогне на најранливите.

Дали се работи за климатски промени?

Да. Составувањето на CO2 од согорувањето на фосилните горива ги направи топлотните бранови поинтензивни и почести ширум светот, вклучително и Европа.

– Шансите да имаме денови со температури од 40 степени Целзиусови во Велика Британија би можеле да бидат дури 10 пати поголеми во сегашната клима отколку во природна клима која не е под влијание на човечкото влијание – изјави Никос Кристидис, научник од британската метеоролошка агенција.

Климатските промени предизвикуваат топлотни бранови на два начина, рече Закарија. Едноставно е да се задржи повеќе топлина во глобалниот систем.

– Потопла атмосфера значи поекстремна топлина – рече таа.

Друго влијание е „динамичното“ – што значи промена на временските шеми, што може да донесе топлина и дожд во регионите кои вообичаено не ги доживуваат. Во случајот со Европа, оваа година област со висок притисок со бавно движење донесе топол воздух од Северна Африка.

Ваквите топлотни бранови ќе станат почести во наредните децении, дури и ако владите ги одржат своите ветувања за намалување на емисиите.

– Дури и со сегашните ветувања за намалување на емисиите, такви екстреми може да се случуваат на секои 15 години – рече Кристидис.

Како треба да одговорат креаторите на политиката?

Во Франција, градските совети го направија бесплатен влезот во музеите и другите климатизирани места, а работното време на базените е продолжено. Општинските власти, исто така, имаат ранливи регистри и ги проверуваат оние кои живеат сами и може да бидат изложени на ризик.

Лондон оваа недела постави бесплатни пунктови за вода за пиење.

Но, покрај итни мерки, на земјите им се потребни долгорочни акциони планови за топлина, рече Сјокје Филип од Кралскиот холандски метеоролошки институт. Ова значи засадување повеќе дрвја во градовите, изградба на домови отпорни на топлина, доградба на згради и воспоставување робусни системи за рано предупредување.

ЕУ ги повикува градските и владините претставници да ги преземат овие мерки.

– Адаптацијата кон климатските промени е фундаментална и треба да стане побрза, попаметна и посистематизирана – изјави портпаролот на Европската комисија за Политико.

Дали Европа е посебен случај?

Иако топлотните бранови ги погодуваат повеќето делови од светот, постојат регионални разлики, вели Филип.

– Топлотните бранови во Западна Европа се загреваат побрзо отколку во некои други региони. Различни фактори можат да влијаат на тоа: сушење на почвата, промени во млазниот тек, области со висок притисок кои често се задржуваат на едно место долго време – рече тој.

Пеколни денови и во Македонија

Од четврток до недела и во земјава се очекуваат многу топли денови и температурите кои ќе се искачат над 40 степени целзиусови.